در مقاله قوطی کلید و پریز قصد داریم به معرفی قوطی کلید پریز استاندارد و مناسب برای ساختمان بپردازیم و انواع مختلف آن‌ها را از ابعاد و زوایای مختلف بررسی کنیم. همانطور که می‌دانید برای نصب کلید و پریزها به صورت توکار بر روی دیوارهای گچی و بتنی نیاز به نگهدارنده ای است تا بتوان کلید و پریز را بر روی آن نصب نمود. این نگهدارنده همان قوطی کلید و پریز است که با نام‌های دیگری نظیر قوطی توکار کلید و پریز، قوطی دیوار گچی، قوطی پلاستیکی کلید و پریز، قوطی کنافی هم شناخته می‌شوند.
قوطی کلید و پریز برق چیست؟
قوطی کلید و پریز برق یکی از ابزارهای مهم در سیستم سیم‌کشی ساختمان است که محل قرارگیری و نصب کلید و پریز را فراهم می‌کند. این قطعه به عنوان یک محفظه محافظتی عمل کرده و سیم‌ها، اتصالات و مکانیزم کلید و پریز را از آسیب‌های فیزیکی، رطوبت و گرد و غبار محافظت می‌کند.این قطعات معمولاً درون دیوار نصب می‌شوند و علاوه بر افزایش نظم، از بروز مشکلاتی مانند اتصال کوتاه، جرقه‌زدن و برق‌گرفتگی جلوگیری می‌کنند.
مزایای قوطی کلید و پریز
- ایمنی بیشتر: از برخورد مستقیم سیم‌ها با دیوار و مصالح ساختمانی جلوگیری می‌کند.
- نظم در سیم‌کشی: باعث مدیریت بهتر سیم‌ها و جلوگیری از درهم‌ریختگی سیم‌ها می‌شود.
- حفاظت: مانع از آسیب‌دیدگی سیم‌ها در برابر ضربه، حرارت و رطوبت می‌شود.
- زیبایی و تمیزی: نصب کلید و پریزها را یکدست و مرتب نشان می‌دهد.
انواع قوطی کلید و پریز
قوطی‌های کلید و پریز بر اساس‌های مختلف دسته‌بندی می‌شود که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
انواع قوطی‌های کلید و پریز بر اساس استاندارد
- قوطی کلید و پریز بریتیش: قوطی‌های کلید و پریز بریتیش دارای ابعاد نسبتاً بزرگی نسبت به کلید و پریزهای سری جرمن هستند. فاصله دو پیچ کناری در قوطی کلید‌های بریتیش 86 میلی متر است. به قوطی کلید و پریز بریتیش قوطی mk هم گفته می‌شود و از نوع فلز (عمدتاً گالوانیزه) ساخته می‌شوند.
- قوطی کلید و پریز جرمن: قوطی کلید پریز جرمن استاندارد همان قوطی کلید‌های رایج موجود در بازار ایران است که به جهت نصب کلید و پریز در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند. فاصله دو پیچ در این قوطی کلیدها برابر 60 میلی متر است و ابعاد استاندارد قوطی‌های جرمن 7*7 سانتی متر می‌باشد. این قوطی‌ها دارای عمق‌های 3 تا 7 سانتی متر هستند که مناسب ترین آن عمق 5 است که مناسب برای کلید و پریزهای معمولی و غیر هوشمند است.
- قوطی دیوار کنافی (قوطی درایوال): قوطی کلید کنافی در مواقعی استفاده می‌شود که نیاز است کلید و پریزها در دیوارهای کاذب یا کنافی نصب شوند. از آن جایی که سطوح کنافی از حساسیت بالایی نسبت به سایر سطوح برخوردارند قوطی‌های کنافی بدون تحمیل فشار بر این سطوح قابلیت نصب بر روی آن‌ها بدون هیچگونه آسیبی امکان‌پذیر می‌کنند.
انواع قوطی‌های کلید و پریز بر اساس کاربرد
- قوطی کلید و پریز توکار: این مدل داخل دیوار قرار می‌گیرد و باعث می‌شود که کلید و پریز کاملاً هم‌سطح دیوار باشد.
- قوطی کلید و پریز روکار: در این مدل، قوطی روی سطح دیوار نصب می‌شود و نیازی به کندن دیوار ندارد.
انواع قوطی‌های کلید وپریز بر اساس جنس
- قوطی کلید و پریز پلاستیکی: این نوع قوطی از پلاستیک مقاوم در برابر حرارت و ضربه ساخته می‌شود و یکی از پرکاربردترین انواع در سیم‌کشی‌های ساختمانی است.
- قوطی کلید و پریز فلزی: این مدل از فلز گالوانیزه یا فولاد ضدزنگ ساخته شده و در مکان‌هایی که به استحکام بیشتری نیاز دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- قوطی کلید و پریز ضد آب: این نوع قوطی دارای درپوش و عایق‌بندی مخصوص است که از نفوذ آب و رطوبت جلوگیری می‌کند.
نکاتی در مورد قوطی‌گذاری برق ساختمان
- پیش از دیوارکشی یا گچ‌کاری برنامه‌ریزی کنید: جای کلید و پریز باید از قبل روی نقشه برق مشخص باشد. نصب بدون نقشه یعنی احتمال خطا و دوباره‌کاری.
- استاندارد ارتفاع‌ها را رعایت کنید: برای کلیدها معمولاً 110 سانتی‌متر از کف تمام‌شده و برای پریزها 30 سانتی‌متر مناسب است.
- هم‌تراز و تراز بودن مهم‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید: قوطی‌های کج، باعث نصب نامرتب تجهیزات می‌شوند. از تراز و شابلون استفاده کنید.
- قوطی‌ها درمسیر سیم کشی عمودی یا افقی نصب شوند: وقتی می‌خواهید قوطی کلید یا پریز نصب کنید، باید دقیقاً در امتداد خطوط عمودی یا افقی دیوار این کار را انجام دهید. نه به صورت مورب، زاویه‌دار یا کج.
- فضای پشت قوطی را کامل پر کنید: چه با گچ یا ملات، قوطی باید محکم باشد. اگر لق بماند، کلید و پریز بعداً جابه‌جا می‌شود.
- در دیوارهای دوجداره یا سبک، از قوطی‌های مخصوص استفاده کنید: مثلاً در کناف از قوطی قفل‌دار یا خار‌دار استفاده شود.
- قوطی‌های دوبل یا با عمق بیشتر نصب کنید: برای جا دادن تجهیزات هوشمند یا سوکت‌های شبکه، قوطی‌های معمولی کافی نیستند.
- در فضاهای مرطوب، قوطی نسوز یا فلزی با درجه حفاظتی بالا انتخاب کنید: چون رطوبت باعث اتصالی یا زنگ‌زدگی می‌شود.
- لبه قوطی باید با سطح نهایی دیوار هم‌سطح باشد: نه بیرون‌زده، نه تو رفته. این نکته در نصب پریز یا کلید روی کاشی یا سرامیک دقیقاً باید رعایت شود.
- برای قوطی‌گذاری سقفی یا روی تیر، از جعبه‌های مخصوص استفاده کنید: برای اینکار از قوطی‌های دیواری که اصلاً برای این کار طراحی نشده‌اند، استفاده نکنید.
استاندارد قوطی گذاری برق
- ارتفاع نصب قوطی‌ها: در هنگام نصب قوطی‌های کلید و پریز باید استاندارد فاصله کلید و پریز از سطح‌های مختلف رعایت شود.
- فاصله افقی قوطی‌ها از لبه‌ها یا گوشه دیوار: حداقل فاصله 15 سانتی‌متری از گوشه‌ها یا چارچوب باید رعایت شود. این فاصله باعث می‌شود نصب کلید یا پریز دچار مشکل نشود.
- هم‌تراز بودن قوطی‌ها: قوطی‌هایی که کنار هم قرار می‌گیرند (مثلاً کلید دوپل و پریز زیرش) باید کاملاً هم‌سطح باشند.
- عمق قوطی‌ها: برای دیوارهایی با ضخامت بیشتر، قوطی‌های عمیق‌تر استفاده شود. اگر محل نصب، سیم‌های زیادی دارد، از قوطی‌های عمیق استفاده کنید تا ازدحام داخل آن مشکل‌ساز نشود.
نحوه نصب قوطی کلید و پریز
برای نصب قوطی کلید و پریز، ابتدا محل دقیق را طبق نقشه و استانداردها مشخص کنید (با رعایت ارتفاع حدود ۳۰ سانتی‌متر از کف و فاصله‌های استاندارد)، سپس با قلم و چکش یا دریل، حفره‌ای به اندازه قوطی در دیوار ایجاد نمایید. قوطی را درون حفره گذاشته و با ملات مناسب محکم کنید تا هم‌سطح دیوار شود و پس از خشک شدن کامل ملات، سیم‌کشی انجام شده و کلید و پریز روی قوطی نصب گردد.
جمع‌بندی
استفاده از قوطی‌های استاندارد برای کلید و پریز، اقدامی هوشمندانه برای ارتقای ایمنی، دوام و بهره‌وری سیستم برق ساختمان است. این تجهیزات ضمن محافظت از سیم‌کشی، خطراتی مانند برق‌گرفتگی، آتش‌سوزی و آسیب به دستگاه‌های برقی را کاهش می‌دهند. با انتخاب قوطی‌های باکیفیت، علاوه بر افزایش طول عمر کلید و پریزها، زیبایی فضای داخلی حفظ شده و هزینه‌های تعمیر و نگهداری نیز کمتر خواهد شد.