استاندارد رنگ‌بندی سیم برق

در هنگام سیم‌کشی برق تشخیص درست هر سیم بسیار مهم و کلیدی است. به همین مظور رنگ‌بندی استاندارد سیم‌ها در برق کاری و سیم کشی بسیار اهمیت دارد. در واقع رنگ هر یک از سیم‌ها نشان می‌دهد که آن سیم چه عملکرد و وظیفه‌ای در مدار دارد. برقکار با پیروی از استاندارد سیم و کابل ساختمان با رنگ درست، این امکان را فراهم می‌کند تا عیب‌یابی سیستم‌ها هنگام خرابی و مشکلات آسان‌تر شود. از طرفی این استانداردها برای حفظ ایمنی افراد ضروری است. یکی از مهم‌ترین این اصول، استفاده از استاندارد رنگ‌بندی سیم و کابل است که به‌عنوان یک زبان مشترک میان مهندسان و تکنسین‌ها شناخته می‌شود. شناخت و به‌کارگیری صحیح این استانداردها برای ارتقای ایمنی، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های ناشی از خطا یا خرابی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در این مقاله نگاهی به استاندارد رنگ‌بندی سیم‌های برق خواهیم داشت و شما را با انواع رنگ‌ها و کدهای متداول در تولید سیم و کابل، آشنا خواهیم کرد.

معنی رنگ‌های سیم برق

متفاوت بودن رنگ هر سیم، به معنای متفاوت بودن رنگ عایق سیم است. علت این تفاوت رنگ، وظیفه و کاربرد متفاوت آن‌ها است. در واقع اگر همه سیم‌ها یک رنگ بودند، احتمال بروز اشتباه در اتصال‌ها بسیار زیاد می‌شد و این امر می‌توانست باعث ایجاد خطراتی همچون اتصال کوتاه، خرابی دستگاه‌ها یا حتی برق‌گرفتگی شود. به همین دلیل، تعیین رنگ مشخص برای هر سیم، یک اصل مهم در استانداردهای ایمنی برق به شمار می‌رود.

استاندارد رنگی سیم و کابل

در ابتدا باید دسته‌بندی‌های سیم‌ها را بشناسیم. به طور کلی انواع سیم‌ها را می‌توان به 3 دسته فاز، نول و ارت تقسیم کرد. برای آنکه این سیم‌ها به درستی در جای خود قرار بگیرد و برقکار به راحتی این سیم‌ها را از هم تشخیص دهد، رنگ عایق هر نوع سیم با یک‌دیگر تفاوت دارد. هر یک از این سیم‌ها وظیفه مشخصی دارند. اگر رنگ‌بندی این سیم‌ها به صورت درست رعایت نشود، هنگام نصب یا تعمیر ممکن است اشتباهاتی رخ دهد که باعث خرابی تجهیزات یا ایجاد خطر برای افراد می‌شود.

رنگ سیم فاز

 سیم فاز سیمی است که جریان برق را از منبع به مصرف کننده منتقل می‌کند. این سیم معمولا دارای ولتاژ بالاتری نسبت به سیم نول است. آگاهی از استاندارد رنگ سیم‌های برق درباره سیم فاز، از همه مهم‌تر است. بر اساس استاندارد‌های ملی و بین المللی، رنگ عایق سیم فاز، مشکی، قرمز، قهوه‌ای، خاکستری، زرد و سبز است. در ایران، استاندارد رنگ‌بندی سیم‌های برق مطابق با استاندارد ملی ایران (ISIRI) است. بر اساس این استاندارد، رنگ سیم فاز سیاه، قهوه‌ای، قرمز، نارنجی یا بنفش است. برای اطلاعات بیشتر در مورد سیم فاز و راه‌های تشخیص این سیم میتوانید مقاله روش تشخیص سیم فاز و نول و ارت را مطالعه نمایید.

رنگ سیم نول

سیم نول معمولا خنثی بوده و جریان برق در آن وجود ندارد. طبق استاندارد رنگ سیم‌های برق در ایران، رنگ آبی یا سفید برای سیم نول که به سیم صفر نیز معروف است، پذیرفته شده است. رنگ استاندارد برای نول در تمام سیستم‌های برق‌رسانی اعم از خانگی، اداری و صنعتی ثابت است و نباید برای هیچ سیم دیگری استفاده شود. انتخاب این رنگ به گونه‌ای است که در میان سایر رنگ‌های به کار رفته در سیم‌کشی، به راحتی قابل تشخیص باشد و افراد متخصص بدون نیاز به آزمون یا بررسی‌های اضافی بتوانند بلافاصله سیم نول را شناسایی کنند.

رنگ سیم ارت

طبق استاندارد IEC، سیم ارت ترکیبی از رنگ زرد و سبز است. در سطح سیم ارت باید رنگ زرد و رنگ سبز باهم وجود داشته باشد. پیش از این سیم ارت فقط به رنگ سبز بود. اما در حال حاضر، استاندارد رنگ سیم ارت ترکیب رنگ سبز و زرد است. این رنگ ترکیبی به‌عنوان نشانه‌ای یکتا برای سیم ارت در نظر گرفته شده است تا به راحتی از سایر سیم‌ها قابل تشخیص باشد. رنگ سبز و زرد برای ارت در تمامی سیستم‌های برق‌رسانی اعم از خانگی، تجاری و صنعتی ثابت است و نباید برای هیچ سیم دیگری استفاده شود. استفاده از این رنگ استاندارد باعث می‌شود سیم ارت به وضوح مشخص شود و افراد متخصص بتوانند بدون شک و تردید آن را از سیم‌های فاز و نول تشخیص دهند. اگر نیازی به اطلاعات جامع و کاملی در مورد سیم ارت و کاربرد آن دارید پیشنهاد ما به شما مقاله سیم ارت است.

استاندارد رنگ سیم های برق ساختمان بر اساس تعداد رشته

در کابل برق‌های چند رشته، تعداد فازها بیشتر می‌شود و بر همین اساس هر فاز یه اولویت رنگی دارد. بر این اساس فازها در کابل‌های چند رشته به صورت زیر است:

• کابل برق دو رشته: سیم فاز معمولا به رنگ سیاه یا قرمز است.
• کابل برق سه رشته: سیم فاز یک، مشکی و سیم فاز دو، قرمز، سبز و زرد است.
• کابل برق چهار رشته و پنج رشته: سیم فاز یک، مشکی. سیم فاز دو، قرمز. سیم فاز سه، زرد، سبز و خاکستری است.

در این کابل‌ها که تعداد رشته‌ها متفاوت است، تفاوتی در رنگ سیم نول و یا سیم ارت ایجاد نمی‌شود. رنگ سیم نول در کابل‌ها آبی یا سفید و سیم ارت نیز بر اساس استاندارد زرد-سبز است. قابل توجه هست که ترکیب رشته ها در کابل های چند رشته متفاوت است. به عنوان مثال در کابل‌های دو رشته ما یک رشته فاز و یک رشته نول داریم. در کابل‌های سه رشته ممکن است هر سه رشته فاز باشد یا ممکن است یک رشته فاز یک رشته نول و یک رشته ارت داشته باشد. در کابل‌های 4 رشته سه رشته سیم فاز داریم و رشته چهارم نول یا ارت است.

جدول کلی استاندارد رنگ‌بندی سیم‌های فاز، نول و ارت

سخن پایانی

در استاندارد سیم‌کشی برق، هر رنگ عایق معنای مشخصی دارد تا ایمنی و تشخیص مسیر سیم‌ها ساده‌تر شود. بر این اساس، رنگ آبی به‌عنوان نول، ترکیب سبز و زرد برای ارت (زمین) و رنگ‌هایی مانند قهوه‌ای، مشکی یا قرمز برای فاز به‌کار می‌روند. رعایت این کد رنگی، علاوه بر تسهیل در نصب و تعمیرات، نقش مهمی در جلوگیری از برق‌گرفتگی، اشتباه در اتصالات و بروز حوادث ایفا می‌کند. رعایت استاندارد رنگ‌بندی سیم و کابل، پایه‌ای‌ترین گام در ایجاد ایمنی و نظم در سیستم‌های برق‌رسانی است. این استانداردها علاوه بر کاهش خطاهای انسانی در شناسایی و اتصال سیم‌ها، باعث سهولت در تعمیر و نگهداری شبکه‌های الکتریکی می‌شوند. به کارگیری درست رنگ‌ها، زبان مشترکی میان تکنسین‌ها و مهندسان ایجاد کرده و از بروز خطرات جانی و خسارات مالی جلوگیری می‌کند. در نتیجه، توجه به این اصول نه تنها الزامی فنی، بلکه یک ضرورت ایمنی و اقتصادی محسوب می‌شود.